ABD Senatosu Bankacılık Komitesi yarıyıl sunum konuşması yayımlanan Fed Başkanı Jerome Powell “Devam eden faiz artışlarının uygun olduğunu düşünüyoruz. Enflasyon yukarı yönlü sürpriz yaptı ve daha fazla sürpriz kapıda olabilir. Bu yüzden gelecek veriye ve görünümün gelişimine yanıt verirken çevik olmalıyız” dedi.
➔ Fed Başkanı Powell’dan gelen açıklamalar, zaten faiz artırımıyla tetiklenen resesyon endişelerini daha artırdı.
➔ Bu da kripto varlıkları satış, tahvillere alım, hisse senetlerine ve emtiaya satış getiriyor.
➔ Fiyatlar kripto varlıklarda, hisse senetlerinde ve emtiada düşüyor, ABD tahvillerinin fiyatı yükselirken faizi geriliyor.
RESESYON ŞART MIDIR?
➔ Dünyada resesyonun olması elbette dış ticaret yönüyle Türkiye’yi negatif etkiler. Daralan pazarlara mal satışı zorlaşır. Kar marjlarını azaltır. Resesyon ihracat kanalıyla bizim büyümemizi de düşürür.
➔ Yaşanacak resesyonun boyutu ve ne kadar süreceği de etkileri bakımından elbette belirleyici. Büyümenin iki çeyrek üst üste daralmasına resesyon dendiğine göre en kısa vadelisi 6 ayı kapsıyor.
➔ İki çeyrekle sınırlı kalacak bir resesyonun etkileri hafif kalabilir. Ama 1-2 yıl sürecek bir resesyonun tahribatı şüphesiz daha yüksek olacak.
➔ Enflasyonu düşürürken resesyonu yaşamak şart mıdır denilebilir. Mutlak şart değil ama genellikle gerekli şart.
➔ Nitekim son dönemin kahini haline gelmeye doğru giden eski ABD Hazine Bakanı Levrance Summers Londra’da yaptığı konuşmada “Enflasyonun düşmesi için 2 yıl yüzde 7.5 seviyesinin üzerinde ya da 5 yıl yüzde 6 veya 1 yıl yüzde 10 işsizlik görmemiz gerekiyor” dedi.
TÜRKİYE’YE ÇİFT YÖNLÜ ETKİ
➔ Ekonomiler yavaşlayacaksa emtiaya da petrole de talep düşecek demektir. İşte son bir iki haftadır fiyatlanmakta olan durum da bu.
➔ Burada Türkiye açısından geliyoruz madalyonun ikinci yüzüne. Emtia ve özellikle petrol fiyatlarının gerilemesi bize çok yarar. En başta ithalat faturasını azaltıcı etki yapar.
➔ Çünkü ithalatın yüzde 83’lük büyük kısmı hammadde ve ara mallarından oluşuyor. İthalat içinde en büyük kalem her zaman için enerji. Geçen yıl 51.6 milyar dolarlık enerji ithalatı yapıldı
➔ Enerji ithalatı geçen yılın 5 ayında 15 milyar dolar iken bu yıl 40 milyar dolara yükseldi. Miktar olarak hala fazla ithal ettiğimizden dolayı değil sadece fiyat artışından kaynaklandı bu durum.
➔ Bundan sonra fiyatlar aşağı gelecekse 100 milyar dolara doğru giden enerji ithal faturası da düşer.
➔ Ayrıca enflasyona yaptığı büyük katkı da kısmen hız keser veya azalır. Bu açıdan
petrol fiyatlarının gerilemesinin Türkiye’ye iki koldan ciddi katkısı olur.
SEVİNDİRİCİ SEVİYE 80 DOLARIN ALTI
➔ Ancak burada hemen şunu da belirtelim. Petrol son bir haftadır düşüyor. 14 Haziran’da 126.62 dolarlık tepe noktasından bugün 109.95 dolara indi. 9 günlük düşüşü yüzde 13. Bu oran iyi ama kalıcı olursa işe yarar.
➔ Bir de 100 dolar ve üstü zaten çok yüksek fiyat seviyesi olarak kabul ediliyor. 109 dolarlık fiyat düzeyi kalıcı olsa bile büyümeyi sınırlayıcı ve enflasyon yaratıcı.
➔ Petrol fiyatlarının belirgin bir rahatlık yaratabilmesi için, Rusya-Ukrayna savaşı öncesi 80 dolar ve altına inmesi elzem.
➔ Böylesi bir fiyat düzeyini ise şimdilik hayal bile edemiyoruz. 100 sınırının altına inmesi bile sevindirici bir gelişme olur.
PETROL TALEBİ YAZIN YÜKSELİYOR
➔ Çünkü petrolde talebin yükseleceği bir yaz aylarına girdik. 2.5 yıllık kapalılık döneminden sonra dünyada yaygın bir tatil eğilimi başladı. Türkiye’de de tesisler, Rusların az, Ukraynalıların hemen hemen hiç gelmemesine rağmen doldu.
➔ Canlanan turizm ve hizmetler sektörü ulaşım ve bağlı olarak petrol talebi demek.
➔ Nitekim yaz ayları için Uluslararası Enerji Ajansı’nın beklentisi petrol talebi ve fiyatlarının düşmeyeceği ve yüksek kalacağı yönündeydi.
➔ Kurum kış mevsimi yaklaşırken de doğalgaz fiyatlarının tırmanmasını bekliyor. Yazın petrol kışın doğalgaz, yüksek enerji fiyatlarının devam etmesi demek.
➔ Son bir haftalık resesyon endişesi öncesinde finansal piyasalardaki tahminler daha çok petrolün 150 dolar ve üstüne doğru tırmanacağı yönündeydi.
➔ Resesyon beklentilerinin baskın hale gelmesi sonrası henüz revize yeni tahminler yapılmadı. Bekleyip göreceğiz. Hem tahminleri hem de gerçekleşmeleri.
