Top
Abdurrahman Yıldırım

Abdurrahman Yıldırım

ayildirim@htgazete.com.tr

16/01/2019

Dolaylı vergi kısır döngüsü

Dün açıklanan 2018 bütçe sonuçları aralık ayında da iç piyasa canlanmasının gerçekleşmediğini söylüyor. KDV ve ÖTV indirimlerine karşılık yılsonu kampanyaları da iyi gitmedi ki, aralık ayında dolaylı vergilerde mutlak gerilemeler meydana geldi. Hatta bu gerilemelerin etkisiyle toplam vergi gelirleri dahi yüzde 3.8 azaldı. 

-Gelelim vergi gelirlerini aşağı çeken kalemlere. Dahilde alınan KDV aralık ayında yüzde 63.9 azaldı ve 1.4 milyar liraya indi. Önceki aralık ayı canlıydı, baz etkisi yüksek olduğundan, düşüş oranı fazla ama orandaki gerileme de büyük, dolayısıyla alışverişler durgun

-Özel Tüketim Vergisi de yüzde 11.4 düşüşle 11.8 milyar liraya geriledi. ÖTV’de yüksek oranlı indirim sınırlı bir şekilde talebi harekete geçirebilmiş,.

-İthalde alınan KDV’de düşüş yüzde 6.7 ile sınırlı kaldı. İthalatın aralık ayında düşüşü yüzde 20’nin üzerinde olmasına karşılık KDV’nin daha az azalması, kurların artmasından kaynaklı.

-Yıllık olarak baktığımızda da dahilde alınan KDV 2018’de sadece yüzde 1.4 artabildi, 55.6 milyar liradan 56.3 milyar liraya yükseldi.

-Özel Tüketim Vergisi ise yıllık bazda yüzde 3.2 azalarak 138.3 milyardan 133.9 milyar liraya geriledi.

-İthalattan alınan KDV ise yüzde 22 büyüdü. Burada yılın ilk yarısında ithalattaki artış yanında kur farkının getirdiği ithalatın pahalılaşması ve KDV gelirlerini artırıcı rolü etkili oldu.

DOLAYLI VERGİLER DÜŞÜŞTE

-Bitişikte yer alan tablodan izlenebileceği gibi, bu üç verginin toplamı 312.4 milyar liraya varıyor ve toplam vergi gelirlerinin yüzde 50.3’ünü karşılıyor. Üç verginin 2017’deki toplamı 294 milyar lira ve toplam vergi gelirlerinin yüzde 54.8’ini oluşturuyordu. Üç dolaylı verginin toplam vergi gelirleri içindeki payı da yüzde 54.8’den yüzde 50.3’e geriledi ve 4.5 puan azaldı.

-Azalan bu pay da hemen geri gelmeyecek. Çünkü gelebilmesi için ekonomik aktivitenin canlanması, tüketimin, ona bağlı ticaretin, ulaştırmanın, üretimin artması gerekiyor.

SEÇİM SONRASINA HAVALE

-Böyle bir durum ancak seçim sonrasında hükümetin tercihlerine bağlı olarak ortaya çıkacak genel ortamla mümkün olabilir. Dolayısıyla da yılın ikinci yarısına sarkabilecek bir ihtimalden söz ediyoruz.

-Dolaylı vergilere dayalı bir bütçe yapısıyla ekonomik aktivitenin daraldığı, büyümenin negatife doğru gittiği bir dönemde bütçe dengesini sağlamak elbette zor. Hatta bütçeden özel sektöre ve hane halkına verilen desteklerin artırılması gerekiyor. Bu da bütçe açığının büyümesi sonucunu doğurur.

OLUŞAN KISIR DÖNGÜ

-Bütçe açığının büyümesi beklentileri bozar. Getireceği yarar yanında belki de yan etkisi daha büyük olur. Dolayısıyla destekler için de vergi gelirlerinin artması lazım. Hatta vergi gelirlerinin artması da yine yeni teşviklere bağlı.

-Bitişikte de görüyoruz ki, sadece üç dolaylı vergi, toplam vergi gelirlerinin yarısı. Ekonomiyi canlandırmadan bütçeyi düzeltmek mümkün olmayacak. Ekonomiyi canlandırmak için de önce bütçeden savurmak gerekecek.

- Bu kısır döngüyü ancak beklentileri iyileştirecek güven ortamının sağlanması, ekonomik programın kararlılıkla uygulanması ve taze kaynak bulunması kırabilir.

 

 

Yazıyı Paylaş

Google +

Whatsapp