TÜİK son 10 yılın girişimcilik verilerini açıkladı. 2009-2019 arası dönemde Türkiye’de girişim sayısı 570 bin artışla 3 milyon 278 bine çıktı. Girişimcilerde 10 yıllık artış yüzde 21 düzeyinde.

Son 10 yılda inşaatta girişim sayısı 81 bin artarken, imalatta 77 arttı. Toplamda 226 bin inşaatçı girişimciye karşılık, 402 bin sanayici girişimci bulunuyor.

En çok artış inşaatta, en fazla düşüş ise toptan ve perakende ticarette. Acaba neden?

EN ÇOK GİRİŞİMCİ ARTIŞI İNŞAATTA

-10 yıllık dönemde en çok girişimci inşaat sektöründen çıktı. 2019 yılında 138.374 olan inşaat girişimcisi sayısı 10 yıl sonra 224.574’e yükseldi. Sayı tam olarak 81 bin artarak yüzde 58.6 büyüdü.

-Ancak inşaat girişimlerinin yıllar itibariyle seyrinde dikkat çeken bir ayrıntı da bulunuyor. O da son yıl olan 2019’da bu sayı 8.647 ve yüzde 3.7 oranında azaldı. 2018 yılında 233.221’e kadar çıkan inşaat girişimleri, 2018 ve 2019 ekonomik durgunluğunda gerileme gösterdi. Diğer 9 yıllın tümünde de inşaat girişimleri artmaya devam etti.

-Küresel krizindeki durgunluğun ardından toparlanan inşaat sektörü ve konut piyasası, canlılığını kur şokunun yaşandığı Ağustos 2018’e kadar sürdürdü. Ekonominin en canlı sektörü olarak girişimci sayısını artırması da beklenirdi.

-Ancak Ağustos 2018 sonrasında inşaat girişimcileri arasında yaprak dökümü oldu ki, 9 bine yakın şirket piyasadan çekildi. 10 yılın sonunda ise inşaat girişmeleri toplam girişimler içindeki payını yüzde 5.1’den yüzde 6.9’a çıkardı.

İDARİ VE DESTEK HİZMETLERİNDE ARTIŞ

-Girişimci sayıları aynı zamanda inşaat sektöründeki büyük oynaklığı ortaya koyuyor. Çünkü ekonominin diğer sektör girişimlerinde bu tür büyük oynaklıklar görülmüyor.

Ancak belli eğilimler elbette dikkat çekiyor.

-İnşaat sektörünün ardından idari ve destek hizmetleri girişimci sayısındaki artış dikkat çekici. Son yıllarda ulaştırma, temizlik, yiyecek, güvenlik gibi alanlarda taşeronlaşmanın yaygınlaşması, kentleşmenin hızlanması, site hizmetleri, AVM’lerin artan sayıları, idari ve destek hizmetlerini büyüttü. 2009’da 27.283 olan girişimci sayısı da 10 yıl sonra 57.498’e çıktı. Toplam girişimci sayısına oranı ise yüzde 1.0’den yüzde 1.8’e ulaştı.

402 BİN SANAYİCİ VAR

-Tarım sektöründeki girişimci artışı ise sınırlı kaldı. 10 yıl önce 16.902 olan girişimci sayısı yüzde 59 artışla 26.643’e çıktı. 10 yıllık girişimci artışı 9.941 ve toplam oranı yüzde 0.6’dan 0.8’e çıkabildi.

-Benzer bir durum imalat sanayinde var. 10 yılda girişimciler içindeki payını sadece yüzde 0.3 artırabildi. Yüzde 12 olan payı 10 yılda sadece yüzde 12.3’e çıkarabildi. İmalattaki girişimci sıyışı 325 bin iken, 402.700’e ulaştı. Küçük, büyük toplam 400 bin imalatçı girişimci veya sanayicimiz var diyebiliriz.

TİCARETİN HAKİMİYETİ

-Girişimlerde büyük kitle ise toptan ve perakende ticaret ile araç tamiratı yapanlar. 2009’da sayıları 1 milyon 69 bindi ve toplam girişimcilerden yüzde 39.5 pay alıyordu. 2019’da 1 milyon 170 bin ile toplam girişimlerin yüzde 35.7’sini oluşturuyor. Sayısı artarken toplam içindeki payında yüzde 3.8 azalma var. Bu da süper marketleşmenin yaygınlaştığını, AVM’lerin ve organize perakendenin payını artırdığını gösteriyor.

-Ulaştırma ve depolama girişimlerinin payını 2 puan azaltmasını da, ticaretin giderek toplu ellere geçmesine ve taşıma ve depolama işlerinin toplulaşmasına bağlıyoruz.

TEKNOLOJİDE SINIRLI GELİŞME

-Bilgi ve iletişim girişimcileri elbette payını da sayısını da artırdı. Ancak asıl önemli olan yüksek teknolojik girişimlerdeki değişim. 2009’da 177 olan yüksek teknolojili girişim sayısı 2019’da 369’a yükseldi. Yüzde 109 artış oranı iyi ama sayılar hala çok az.

-Sayısı kadar teknolojik üretim ve ihracatın toplamı da önemli. Son 10 yıldır, hatta son 20 yıldır imalat sanayi üretimi içinde teknolojik üretimin payı artmıyor. Yüzde 3.5’larda yatay bir seyir izliyor.

-Üstelik aradan geçen zamanda teknolojiye dayalı bir üretim alanı olan savunma sanayinde atak yapmamıza rağmen. Türkiye’yi teknoloji yarışına katacak yaygın girişimcilikten de, teknolojik üretimden de, eğitimden de maalesef yetersiz. Atak yapmamız şart görünüyor.

TABLONUN BİZE SÖYLEDİĞİ NE?

-Son 10 yılın girişimci tablosu ile bugünün ekonomik yapısı ve ulaştığımız sonuçlar aynı resmi gösteriyor. Tarımı ve sanayi ile üretici tarafı zayıf, ihracatta rekabet gücü az, buna karşılık yurt içi tüketim eğilimi güçlü, hizmetler ile ticaret sektörü tarafı ağır basan bir ekonomik yapı ile karşı karşıyayız. Böyle bir tablo da cari açık üretmeye devam ediyor.