MİLLİ Eğitim Bakanı Nabi Avcı'nın açıklamalarına göre SBS bu yıl son kez yapılacak ve liselere yeni bir yerleştirme sistemi gelecek. Bu sisteme göre öğrenciler liselere özel yetenekleri, ailelerinin isteği ve öğretmenlerinin kanaatine göre oluşturulacak bir puanla yerleştirilecekler. Galatarasaray, İstanbul (Erkek) gibi çok rağbet edilen liselere kontenjanın üzerinde talep olursa o zaman bu okullara kendi sınavlarını yapma hakkı tanınacak.
Üzerinde çalışılan yeni sistemin ana hatları böyle. Ancak bu sistemde yaşanacak sıkıntalar şimdiden görünüyor. Örneğin kendi sınavını yapma hakkı verilecek olan Galatasaray Lisesi'ne nasıl öğrenci alınacağı Türk ve Fransız Hükümetleri arasındaki ikili anlaşmaya göre çıkarılan yönetmelikte açıkça belirtiliyor.
Bu yönetmeliğe göre göre hazırlık sınıfına öğrenci almanın şartı "genel sınav" yapılması ve bu sınavın sonuçlarına göre öğrenci kaydedilmesi. Bu koşula göre Galatasaray Lisesi bu sınavı Türkiye çapında yapmak zorunda. Ancak bu mümkün mü? Lisenin Türkiye'yi kapsayacak şekilde bir sınav yapabileceği insan gücü ya da organizasyonunun olması gerekiyor. Yöneticiler buna sahip olmadıklarını ve sınavı yapamayacaklarını söylüyor.
Aynı durum çok rağbet gören diğer liseler için de geçerli. Aynı anda 30 bin kişi bu okullara başvurduğunda sınav nasıl gerçekleşecek? En önemlisi de bu sınavın güvenirliliği tartışılmaz mı? Okullara "Kendi sınavlarınızı yapın" dediğinizde ise çocuklar bir yerine kaç sınava girmek zorunda kalacak? Özel okulların da kendi sınavlarını yapacakları düşünüldüğünde öğrencileri sınavdan sınava koşturuyor olmayacak mısınız?
Geçmişte okullar kendi sınavlarını yapmış olabilir. Ancak o dönemin koşullarıyla bugünü kıyaslayamazsınız. Okullara talep niceliksel olarak da aynı değil. Bugün sınavlara 1 milyon çocuk giriyor.
Yeni yerleştirme sisteminde sorun çıkaracak bir başka konu kullanılacak kriterlerde yaşanacak. Şu anda bile yerleştirmede belli oranda etkili olan okul notlarındaki adaletsizlikler sistemin sorgulanmasına yol açıyor. Tıpkı notlarda olduğu gibi öğretmen kanaati de en fazla torpilin işleyeceği noktalardan biri olacak. Çocuğun yeteneklerini kim belirleyecek? Ortalama bin öğrenciden sorumlu olan rehber öğretmenler mi?
Geçtiğimiz günlerde Türkiye Özel Okullar Birliği'nin yıllık toplantısında yeni yerleştirme sistemi ve sınavlar da gündeme geldi. Orada önerilen sistem tartışmaya açılmalı. Bu sisteme göre çağ nüfusunun yüzde 2'sine yetecek kapasiteye sahip olacak kadar tarihi geçmişe sahip Anadolu, fen ve sosyal bilimler liseleri ayrılmalı ve bu okullara da merkezi sınav sonuçlarına göre öğrenci alınmalı. Aksi halde öğretmen kaanati, öğrencinin yeteneği ya da okul notları "adaletsizlikleriyle" çok tartışılacak bir sistem getirecek.