SONUÇLARI geçtiğimiz günlerde açıklanan ve 15 yaşındaki öğrencilerin matematik, okuma ve fen bilimleri alanında temel bilgi ve becerilerini ölçen PISA 2012'de (Programme for International Student Assesment) Türk öğrencilerin hali malum. Sınavın genel ortalamasında matematikte 44., okumada 42., fende 43. sıradayız.
Peki Şanghaylı öğrencilerin rekor kırdığı bu sınavda ne tür sorular var?
Gelin yeterliliklerin belirlendiği 6 düzeye göre bu sorulara bakalım:
Birinci düzey en temel aşama; öğrenciden basit bir metnin içindeki bilgiyi bulması bekleniyor. Örneğin grafik içindeki bilgiyi okumaları isteniyor. Bizim çocukların yüzde 15'i daha burada eleniyor. Şanghay'ın başarısı yüzde 99.
İkinci aşamada bir metni okuduğunda anlaması, sonuç çıkarabilmesi isteniyor.
İşte örnek bir soru: Helen bisikletiyle ilk 4 kilometrelik yolu 10 dakikada alıyor. Ardından
5 dakikada 2 kilometre daha gidiyor.
Aşağıdakilerden hangi seçenek gerçek durumu gösterir?
A- Helen'in ilk 10 dakikalık ortalama hızı ikinci 5 dakikalık hızdan daha yüksektir.
B- Helen'in ilk 10 dakikalık ortalama hızı 5 dakikalık ortalama hızı ile aynıdır.
C-Helen'in ilk 10 dakikalık hızı, 5 dakikalık hızından daha düşüktür.
D-Verilen bilgilerle cevaplamak mümkün değildir.
Bizim çocukların yüzde 42'si yanıt veremiyor. Okuduğunu anlamıyor, en basit işlemleri yapamıyor. Şanghay'ın başarı oranı yüzde 96.
Metin ve kavramlar arasında ilişki kurabilme, çıkarım yapabilme, karşılaştırabilme gibi yetenekleri ölçen 3. düzeyden örnek bir soru:
Bir tabloda 4 araba modelinin yılı, fiyatı, kilometresi ve motor kapasiteleriyle ilgili bilgiler verilerek, motor kapasitesi en düşük modelin hangisi olduğu soruluyor.
Bizim çocukların yüzde 67'si bunu yanıtlayamıyor. Şanghaylıların başarısı yüzde 89.
Hipotez oluşturup metindeki bilgileri kullanarak sonuç çıkarabilenleri belirleyen 4. düzeyin sorularına bir örnek:
Bir dönen kapı eşit 3 parçadan oluşuyor. 1 dakika içinde tam dönüşünü 4 kez yapıyor. Kapının her bölümüne en fazla iki kişi girerek kapıdan geçebiliyor. 30 dakika içinde bu kapıdan en fazla kaç kişi geçebilir?
Bizim çocukların yüzde 84'ü bunu yanıtlayamıyor. Şanghaylıların başarısı yüzde 76.
Gelelim en üst düzey olan 5 ve 6'ya. Bu iki dilimdeki öğrenciler bir ülkenin "beşeri sermayesi". Yani gelecekte onlar bilim insanı olacak, yenilikçi buluş yapacak. Örnek soru söyle:
Japonya'nın en ünlü volkanlarından Fuji için yürüyüş parkuru gidiş 9, dönüş de 9 olmak üzere 18 kilometre. Toshi, buraya saatte 1.5 kilometre hızla, aşağıya da iki kat hızla yürüyerek turu tamamlayacağını varsayıyor. Saat 20.00'de başladığı yere dönebilmesi için yürüyüşüne saat kaçta başlamalı?
Bu soruyu Türk öğrencilerin yüzde 94'ü yanıtlayamıyor. Doğru yanıt verenlerin oranı yalnızca 6. Şanghaylılarda başarı yüzde 55.
En üst düzey 6'da çocuklar birden fazla metinden çıkarım yapabiliyor, soyut kavramları anlıyor, bir metin içinde yer alan bilgileri bulabiliyor. işte bu düzeyin sorularından bir örnek:
Helen'in evden nehire bisikletle gidişi 4 kilometre ve 9 dakika sürüyor. Dönüş için 6 dakika süren 3 kilometrelik kestirme yolu kullanıyor. Helen'in nehire gidip dönüşteki ortalama hızı kaç kilometre oldu?
Bu düzeyde elenenlerin oranı yüzde 99. Bizi geleceğe taşıyacak bilim insanlarımız başarı gösteren yüzde 1'lik dilimden çıkacak. Bu oran Şanghaylı çocuklarda yüzde 31.
Okuduklarını anlama, ilişki kurabilme, varsayımlarda bulunabilme üzerine kurulu bu sorularda ne zaman 6. düzeydeki yüzde 1 'lik başarı oranı artar ve en temel bilgi ve becerileri ölçen ve çocukların yüzde 42'sinin başarısız olduğu 2. düzeydeki başarısızlık oranımız düşerse işte o zaman eğitimde kaliteden söz etmeye başlayabiliriz.