MİLLİ Eğitim Bakanı Nabi Avcı'nın SBS'nin kalkacağını ve liselere yeni bir yerleştirme sistemi üzerinde çalıştıklarını açıklamasının ardından bu yerleştirmenin nasıl olacağı da tartışılmaya başlandı. Bu tartışmaya katılanlardan biri de Eğitim Reformu Girişimi (ERG). Kurum, bir süredir üzerinde çalıştığı "Yeni dönemde ortaöğretimin amacı ve yeniden düzenlenmesi" başlıklı bir rapor hazırladı. Raporda hem liselere hem de üniversitelere yönelik çözümler ABD okullarına ve üniversitelerine girişteki sistemlere benziyor.
Rapor sınavla öğrenci alan fen, sosyal bilimler ve tarihsel açıdan özelliği olan Anadolu liselerinin sayılarının azaltılarak korunması gerektiğini söylüyor. Çağ nüfusunun yüzde 2'sine yetecek kadar sayıları azaltılan bu "seçici okullara" merkezi sınavla öğrenci alınmalı. Yapılacak merkezi sınavda başarılı olan çocuk başvuru dosyası hazırlayarak, okullara gönderecek ve okullar kendi programlarına uygun becerilerini geliştirmiş çocuklar arasından seçim yapacak.
Bu seçici ve elit olarak nitelendirilen liseler için geçerli olacak. Bunun dışındaki genel yani hepsi Anadolu lisesi haline dönüşmeye başlayan okullar ile meslek liselerine sınavsız yerleştirme yapılması öneriliyor. Bakan Avcı'nın açıkladığı gibi bu okullara ailelerin, çocukların ve okulların tercihlerini dikkate alan sistemle yerleştirme yapmak mümkün.
Meslek ve genel liseler için öğrenciler, belirli bir alandaki liseler arasından tercihte bulunacak, sonra da öğrencilerle okullar bu tercihlere göre eşleştirilecek. Bu eşleştirmede kardeşinin aynı okulda olması, okulun yürüme mesafesi, aldığı seçmeli dersler dikkate alınabilecek. Bu sistem de ABD'nin birçok kentinde uygulanıyor. Adrese dayalı yerleştirme sistemi de seçeneklerden bir başkası.
ERG raporunda meslek liseleri arasında da özel sektörle işbirliğini gerçekleştirenler ve öğrencilerine mesleki, hayat boyu öğrenme sağlayanların korunması, diğerlerinin de genel-Anadolu lisesine dönüştürülmesi öneriliyor. Bu dönüşümle çağ nüfusunun yüzde 20 ile 40'ı meslek, yüzde 60 ile yüzde 80'i Anadolu liselerinde okuyacak.
Üniversite için önerilen sistem ise olgunluk sınavı hariç ABD üniversitelerine kabullere çok benziyor. Bu sistemde öğrenciler üniversitelere doğrudan başvuru yapacak. Ancak bir dosyaları olacak. Bu dosyanın içinde ilk olarak öğrencilerin okul ortamında girecekleri ve müfredattaki hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendiren "yeterlik (olgunluk) sınavları" sonuçları olacak. Sonra öğrencilerin 11 ve 12. sınıflarda istedikleri zaman girebilecekleri, sözel ve sayısal düşünme becerilerini değerlendiren üniversiteye giriş sınavı sonuçları ile okulun psikolojik danışma ve rehberlik grubu yardımı ile öğrenci ilgi ve yönelimleri dikkate alınarak hazırlanan "Öğrenci gelişim ve yönelim raporları"olacak.
İşte bu dosyayla üniversiteye doğrudan başvuran öğrencinin kabulüne üniversite karar verecek.
ERG sınavsız "elit liseye girişin" olmayacağı gibi sınavsız üniversiteye yerleştirme olmayacağının da farkında. Üniversiteye giriş için tartışılması gereken "olgunluk sınavlarını" gündeme getirirken, ABD'li öğrencilerin sözel ve matematik yeterliliklerini ölçen ve sonuçları üniversitelere başvurularda kullanılan SAT gibi bir sınavın da olması gerektiğini söylüyor.